1. Lý Thường Kiệt là ai?

Lý Thường Kiệt (1019 – 1105) là một trong những danh tướng vĩ đại nhất lịch sử Việt Nam. Ông nổi tiếng với tài thao lược quân sự, là người lãnh đạo quân dân Đại Việt đánh bại cuộc xâm lược của nhà Tống (Trung Quốc) vào thế kỷ XI. Đồng thời, ông là người được cho là đã sáng tác bài thơ “Nam quốc sơn hà” – bản tuyên ngôn độc lập sớm nhất của dân tộc.

2. Xuất thân và con đường lập nghiệp

• Tên khai sinh: Ngô Tuấn

• Quê quán: Phường Thái Hòa, thành Thăng Long (nay thuộc quận Ba Đình, Hà Nội)

• Dòng dõi: Con trai của Ngô An Ngữ – một võ quan dưới triều vua Lý Thái Tổ

Từ nhỏ, ông sớm bộc lộ tố chất thông minh, học rộng, đặc biệt say mê binh thư, võ nghệ, bắn cung cưỡi ngựa. Nhờ phẩm chất và tài năng, ông sớm được triều đình trọng dụng và ban quốc tính, đổi họ từ Ngô sang Lý, trở thành Lý Thường Kiệt – minh chứng cho sự tín nhiệm tuyệt đối của triều đình nhà Lý.

3. Sự nghiệp quân sự vang dội của Lý Thường Kiệt

3.1. Chủ trương “Tiên phát chế nhân” – Tấn công trước để phòng vệ

Năm 1075, trước nguy cơ nhà Tống chuẩn bị xâm lược Đại Việt, Lý Thường Kiệt đưa ra chủ trương đột phá:

“Ngồi yên đợi giặc không bằng đem quân đánh trước để phá tan âm mưu.”

Ông cùng tướng Tôn Đản dẫn đầu hơn 10 vạn quân, vượt biên giới tấn công thẳng vào đất Tống, đánh chiếm các châu:

• Ung Châu, Liêm Châu, Khang Châu,…

• Tiêu diệt hơn 8.000 quân địch, phá hủy kho tàng và làm gián đoạn hoàn toàn kế hoạch tiếp tế của quân Tống.

Đây là chiến thắng vang dội, thể hiện tư duy chiến lược chủ động, táo bạo, mở đầu cho giai đoạn phòng thủ bền vững của Đại Việt.

3.2. Trận sông Như Nguyệt 1077 – Đỉnh cao nghệ thuật phòng thủ

Sau thất bại ở Ung Châu, quân Tống tổ chức trả đũa với hơn 10 vạn quân do tướng Quách Quỳ chỉ huy tiến vào nước ta.

Lý Thường Kiệt lập phòng tuyến dọc bờ nam sông Như Nguyệt (nay là sông Cầu), tại khu vực Kinh Bắc (Bắc Ninh – Bắc Giang). Ông thực hiện hàng loạt chiến thuật:

• Dựng chiến lũy, đóng cọc tre dưới sông, giăng dây, bố trí cung thủ và quân mai phục.

• Phá tuyến tiếp tế, đánh vào hậu phương của giặc.

• Tổ chức chiến tranh tâm lý: Đêm đêm cho quân sĩ đọc vang bài thơ Nam quốc sơn hà – khơi dậy khí thế chiến đấu và khẳng định chủ quyền quốc gia:

Nam quốc sơn hà Nam đế cư
Tiệt nhiên định phận tại thiên thư
Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm
Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư.

Kết quả: Sau nhiều tháng chiến đấu, quân Tống bị tiêu hao sinh lực, lâm vào thế bị động và buộc phải rút lui. Đây được xem là một trong những chiến thắng phòng thủ vĩ đại nhất trong lịch sử quân sự Việt Nam.

4. Tư tưởng và tầm nhìn vượt thời đại của Lý Thường Kiệt

Không chỉ là một danh tướng lẫy lừng, ông còn là người có tư duy chiến lược và chính trị sắc bén:

• Chủ động tấn công thay vì phòng thủ bị động

• Biết kết hợp sức mạnh quân sự và tinh thần văn hóa

• Xây dựng chiến lũy nhân dân, huy động sức dân trong thế trận toàn dân

• Sau chiến tranh, ông tập trung củng cố biên giới, thiết lập đồn trại, phát triển nông nghiệp và giữ mối quan hệ hòa hiếu với nhà Tống – giúp đất nước ổn định và phát triển

5. Những năm cuối đời và sự tôn vinh

Lý Thường Kiệt qua đời năm 1105, hưởng thọ 86 tuổi, một tuổi thọ rất cao vào thời bấy giờ, đặc biệt đối với một võ tướng từng trải trận mạc cả đời.

Sau khi mất, ông được nhân dân khắp nơi lập đền thờ tại:

• Hà Nội, Bắc Ninh, Thừa Thiên – Huế, TP. Hồ Chí Minh, Quảng Trị,…

• Tên ông được đặt cho nhiều tuyến phố, trường học, doanh trại quân đội trên toàn quốc.

Ông được xem là biểu tượng bất tử của tinh thần yêu nước, lòng quả cảm và trí tuệ dân tộc.

6. Giá trị lịch sử – Di sản muôn đời

Sự nghiệp và tư tưởng của Lý Thường Kiệt để lại nhiều bài học quý giá cho các thế hệ sau:

• Tư duy chủ động, không cam chịu

• Biết nhìn xa trông rộng, kết hợp cứng mềm linh hoạt

• Khơi dậy lòng yêu nước bằng văn hóa dân tộc

• Dùng dân làm gốc, dùng trí để thắng lực

Ông xứng đáng là một trong “tứ đại danh tướng” của lịch sử Việt Nam, sánh ngang với Trần Hưng Đạo, Quang Trung và Võ Nguyên Giáp.

7. Kết luận

Lý Thường Kiệt không chỉ là một vị tướng cầm quân đánh giặc, mà còn là một nhà chiến lược, nhà tư tưởng quân sự – người đã đặt nền móng cho tư duy phòng thủ chủ động và chiến tranh toàn dân.

Cuộc đời ông là bản anh hùng ca rực rỡ trong lịch sử dân tộc, mãi mãi là tấm gương sáng về lòng yêu nước, sự mưu lược, và tinh thần vì dân vì nước.